“3 340 metrelik tünel için 3 340 hayvan kurban edilecek.”
Okudum, okudum, bir daha okudum.
Okurken ışınlandım… Nereye derseniz, kanlı yetmişlere…
Ben kurban kesilen bir ailede büyüdüm. Kesilirken çok gördüm. Dayanamayıp bakamayanlardan da değilim. Övünülecek bir şey mi bilmem ama, zaten her şeye bakabilir, her şeyi tadabilirim. Ben de iğrenme dürtüsü doğuştan yok. Ta 11 yaşıma, yurtdışına gidene kadar da bizde ve bilumum akrabaların bahçesinde bu dualarla, eşhedülerle yapılan ritüele yakınen şahit oldum. Kimse bakma demedi, kimse bunlar çocuk, yanında olmaz demedi. Bilakis, bu ritüellere ne kadar erkenden bulaştırılırsan, o kadar benimsersin dediler muhtemelen, şimdi düşünüyorum da…
Adı üstünde, ritüeldi bu ve asla bir katliam olarak görülmemişti hiç, tam tersi, üstüne üstlük kutsal bir vecizeydi. Ben şimdi olanlara uzaktan , mesafemi koyarak bakıyorum: evet, gerçekten de annem , babam, sülâlem için dualarla yapılan bir ritüeldi, zararsız, ve de yararsız… Sonra da leğen leğen, tepsi tepsi eve götürülen, parça pinçik edilerek konuya komşuya, genelde özenle kapıcılara falan dağıtılan (zira bizim bildiğimiz fakirler o zaman sadece kapıcılar, hamallardı. Henüz ne sokakta yatanlardan, ne de dünya nüfusunun bilmem kaçta birinin gözü doymadığı için açlıktan kırılan milyonlardan haberimin olmadığı yıllardı), artanı da kurban kesimini üstlenen, yani getiren, götüren, başında dikilen ve pişirenler tarafından sanki hayatlarında et görmemiş gibi hapır hupur mideye indirilen , yeni kesildiği için zaten tatsız tuzsuz olan, ama herkesin yağına bana bana, ayıla, bayıla gerçekleştirdiği bir et yeme faaliyetiydi.
Sonra daha şuursuz olan kısmı ise, komşulardan gelen başka kurban etlerinin buzluklara tıkıştırılması, sen bana, biz size, daha daha kara kediye misali, kimsenin sorgu sual etmediği bir faaliyet. “Kaptık sevap puanları, götürdük etleri, hadi şimdi gezelim,” tarzı bir tür sosyalleşme. Önce siz bize, sonra biz size:
-A! Demin Aysel Hanımlardaydık, şimdi hep birlikte Nursel Hanımlara, ha ha, daha daha nasılsınız, onlarda baklava yedik, şimdi sizde kadayıf yemesek, ama ısrar etmeyin, dayanamayız, sizi mi kıracağız, aman az koyun bari! Daha hep birlikte Veysel Hanımlara uğrayacağız! Ha ha ha!
Veysel Hanım şaşırtmaydı, ama o saçma gel git arasında Veysel Hanımlara da gidilse kimse yadırgazdı. Her şey en yükzek dozda absürdü çünkü…
Komşular üst kattan aşağıya mı, yoksa alt kattan yukarıya doğru mu ziyaret edilecek, ya da birinci, ikinci ve üçüncü günlerde hangi rotayla akrabalar dolaşılacağı dert etmekten ( malum GPS de yok, kafa patlatmak lâzım), kimsenin o gariban hayvanın titremesine, hemen ölememesine, can çekişmesine, çırpınmasına aldıracak hali yoktu.
Kurban kesme aktivitesi ilk gençlik yıllarımda, yani dört, beş yaş civarında kardeşimle birlikte kahramanca seyrettiğimiz bir şeyken, yaşımız ilerledikçe babamla tartışmaya vesile bir yığın konudan biri olmaya başlamıştı. Koyuncağızın artık “Hadi bizmillah, doğru cennete,” diye kandırılıp, sadece mideye gittiğinden emin olduğum yıllar…
O zamanlardan aklımda kalan ise, gayet merhametli biri olan babamı bu ritüelin kerâmetine inancından vazgeçiremediğimdir. O kurban kesilmesini, keserken hayvana eziyet edilmemesini, ama sadece bayramdan bayrama, o da eğer kişinin eli bolsa kesilmesini onayladı. Öyle ota boka, hele hele gösteriş sebebiyle kesilmesine hep kızdı. Parasızlıktan hep ağlayıp, her sene danaya giren Ümit Teyze’ye hep kızdı. Kendi kendine inandi, kesebildiğinde kesti, dağıttı, yedi. Kesemediğinde dert etmedi, cennet takıntısı hiç olmadı, hatta öldüğümüzde gerçekten nereye gidileceğini bildiğini düşünmeye başladım bu aralar.
Hatta bir anımız var, bizim Cezayir’deyken Ankara’daki evimizde Arap kiracılarımız vardı. Bu Araplar (gayet ırkçı bir şekilde kendilerini hep “bizim Araplar,” diye andık, aslen nereliydiler hatırlamıyorum bile), bu bizim Araplar , sen tut bayramda balkonda mı, banyoda mı ne kurban kesmişler, apartman şikayetçi olmuştu. Biz de kendilerini kınamıştık, ve “Geri zekalılar” deyip arkalarından gülmüştük… O dönem ateist takılan Elif için cennete giriş rüşveti olarak algılanan bir ritüeldi bu, dolayısıyla bütün aktivite sanki çok akla mantığa uygundu da, katliam mekânı olarak balkon veya banyo seçilince saçmalaşıyordu… O Elif için geri zekalı ve çağdışı Araplar tamamen salaktı, ne yaptıklarını, ne de nerede yapacaklarını biliyorlardı…
Yıllar geçti, babamı kaybettikten sonra annemi kurban kesmek yerine bağış yapmaya ikna etmek daha kolay oldu. Devir değişti dedik, eskidendi o dedik, o da zaten kim uğraşacak, dedi…Akıllıca bir çözümdü bulunan…
Sonra biraz daha büyüdüm. Yaradan inancı bol bir ailede büyümekten olabilir, ya da başka sebepten bilemem, “inanç“ algım değişti. Bana uysa da uymasa da, insanların inançları sebebiyle yaptıkları hareketlere bakış açım değişti. Benim Araplarla dalga geçmem gençliğimde kaldı. Gerçi her konuyla dalga geçmeden önce bir durup esaslıca düşünmek lâzım, ama mevzu inançla ilgiliyse hepten hassas olmak gerek bence. Ve mâlesef tartışmaya en kapalı konu da bu konu, hele hele tek bir öğretinin peşinden "mutlak doğru" diye giden dışarıya kapalı zihinler için.
Bu bakış açıma rağmen kurbanı kabul edemememin sebebi şudur: can söz konusu olduğunda, o "can" her şeyin üstündedir...Kutsal sanılan her şeyin üstünde bir mertebededir.
Ve üstelik öyle bir nokta var ki “3 340 metrelik tünel için 3 340 hayvan kurban edilecek,” konusunda, bizim Arapların balkonda kurban kesmesi gibi bir nokta, orada top yekün ses çıkarılması gerek diye düşünüyorum. Her ritüel maksadından sapmaya görsün, çok sapkın yerlere gidebilir.
Hele hele çocukluğumdan yadigâr saçmalık: ayranı yoktur içmeye, keser kurbanı, keser danayı. Hele hele şu dana konusu! Bir tür mal varlığı beyanıdır kesilenin adedi, ebadı. Dedikodusu yapılır günlerce… Yok filancanın kuzusu, falancanın danası… Cennet bahane, komşular için kesilir bizde hayvancıklar senelerdir… Göstermeye kesilir, hava atmaya kesilir çoğunlukla. Türk’ün elâlemle imtihanlarından birdir…
Görünce haberi, şaşırmama şaşırdım.
“Ne şaşarsın Elif , “ dedim… Ve geçmiş bayramları hatırlamam yetti…
“İnsanlığa faydası olacak değerleri yaşatmaya çaba göstermek yerine, kimsenin sorgulamadan devam ettirdiği bir dolu saçmalığa "kutlama" kisvesiyle hâlâ sıkı sıkı tutunan insanların yaşadığı bir coğrafyadansın. 3 340 metrenin her bir metresine kurban kesmeyi kurgulayabilen bir zihniyete ne şaşarsın!”
Korku tüneli mübârek… Her bir koyunun âhı yeter o tüneli lânetlemeye be!
Kesilen her ağacın âhı gibi...
Bozulan her dengenin âhı gibi...
Bugüne kadar topraklarımızda gerçekleşmiş her zulmün âhı gibi...
Elbet çıkar bir yerden...
